Browsing Tag

II wojna światowa

Nekla_obóz
Historia Polski, Książki,

Gemeinschaftslager der DAF Nr 22. Obóz pracy przy(...)

  • Autorzy:  Bogumił Rudawski, Jerzy Osypiuk
  • Wydawcy:  Nekielskie Stowarzyszenie Kulturalne, Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne „Gniazdo”, Nekla 2018
  • ISBN:  978-83-939-660-5-9
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  240

W latach 1942-1943  w wielkopolskiej Nekli funkcjonował stworzony przez hitlerowskie władze okupacyjne obóz pracy przymusowej dla Żydów wykorzystywanych jako siła robocza przy budowie torów kolejowych. Na podstawie analizy dokumentów archiwalnych z zasobów Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu oraz Archiwów Państwowych w Poznaniu i Łodzi powstała książka opisująca dzieje tego obozu: Gemeinschaftslager der DAF nr 22. Obóz pracy przymusowej dla Żydów w Nekli w latach 1942-43.

Ważną część publikacji stanowi Imienny wykaz żydowskich pracowników przymusowych w Nekli zestawiony przez dra Bogumiła Rudawskiego z Instytutu Zachodniego. Spis obejmuje 921 ułożonych alfabetycznie nazwisk osób zidentyfikowanych na podstawie źródeł archiwalnych, między innymi korespondencji pomiędzy niemiecką firmą „Otto Trebitz. Tiefbau” prowadzącą prace kolejowe a administracją łódzkiego getta. Inne zamieszczone w książce dokumenty i fragmenty wspomnień również obrazują tragedię ofiar obozu w Nekli, z których zginęła ponad połowa uwięzionych. Publikacja przywraca pamięć o więźniach z Nekli, przypominając ich z imienia i nazwiska.

Jednym z tych, którzy przeżyli, był Arie Goldstein urodzony w 1927 roku w Widawie w Łódzkiem. Trafił on do nekielskiego obozu pracy w wieku 15 lat. Po wielu latach Goldstein zdecydował się spisać swoje drastyczne wspomnienia z czasów okupacji hitlerowskiej. Zostały one wydane w języku polskim jako Wszyscy umrzemy, a ty będziesz żył (Nekla 2019) i są również dostępne w Bibliotece Instytutu Zachodniego.

Raport_Ekthesi_1
Aktualności, Historia powszechna,

Ekthesī tīs Diakommatikīs Koinovouleutikīs Epi(...)

  • Wydawca:  Voulī tōn Ellīnōn (Parlament Greków), Athīna (Ateny) 2016
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  [358]
  • Forma:  wydruk komputerowy

Sprawa uzyskania reparacji wojennych od Niemiec po II wojnie światowej powraca w różnych krajach, m.in. w Grecji. W parlamencie greckim powstał raport na ten temat, przygotowany przez Wielostronny Komitet Parlamentarny.

Oprócz samego tekstu stworzonego przez greckich parlamentarzystów publikacja zawiera wiele załączonych dokumentów w języku greckim oraz angielskim.

Do raportu wydawca dołączył także wydrukowany skan książki o niemieckiej okupacji w Grecji, której treść jest zapisana równolegle w językach greckim i niemieckim: Ī maurī vivlos tīs katochīs = Schwarzbuch der Besatzung, Athīna = Athen 2012 (ISBN załączonej książki: 978-960-89102-1-8).

Documenta Occupationis
Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

Specjalna księga gończa dla Polski. Sonderfahndu(...)

  • Autorki:  Maria Rutowska, Anna Ziółkowska
  • Wydawca:  Instytut Zachodni,  Poznań 2019
  • Seria:  „Documenta Occupationis” XVII
  • ISBN:  978-83-61736-97-4
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  271, [1], [8] s. tablic

W ramach prowadzonych przez Instytut Zachodni badań poświęconych drugiej wojnie światowej w serii „Documenta Occupationis” opublikowano dokument pt. „Sonderfahndungsbuch Polen”. Była to niemiecka lista proskrypcyjna opracowana przez Główny Urząd Policji Kryminalnej Rzeszy w Berlinie we współpracy z działającymi na ziemiach polskich od września 1939 r. grupami operacyjnymi (Einsatzgruppen) policji bezpieczeństwa i SD. Na liście umieszczono nazwiska 8368 osób mieszkających w Polsce, którymi szczególnie interesowała się policja niemiecka. Były to osoby zaliczane – wedle określeń niemieckich – do warstwy przywódczej, wrogo nastawione wobec Niemców, radykalne polskie elementy lub fanatyczni Polacy.

Publikacja Specjalna księga gończa dla Polski. Sonderfahndungsbuch Polen  została przygotowana na bazie mikrofilmu ze zbiorów Archiwum II Wojny Światowej Instytutu Zachodniego w Poznaniu. Listę nazwisk sporządzoną na jego podstawie uzupełnia wprowadzenie zawierające m.in. noty biograficzne wielu pomordowanych Wielkopolan. Książkę ilustrują unikatowe fotografie z okresu okupacji. 

Konsulat RP Londyn
Historia Polski, Historia powszechna,

Działalność Konsulatu Generalnego Rzeczypospoli(...)

  • Autor:  Dagmara Grajczak
  • Wydawca:  Instytut Pamięci Narodowej,  Lublin – Warszawa  2019
  • ISBN:  978-83-8098-647-3
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  247

Dwudziestolecie międzywojenne było czasem spokojnym dla Konsulatu Generalnego RP w Londynie. Zmienił to wybuch II wojny światowej, który przyniósł znaczne poszerzenie wachlarza obowiązków. Podczas wojny, zwłaszcza w latach 1941-1945, Wielka Brytania i Londyn były dla Polaków miejscem szczególnym. Przebywało tam nie tylko wielu obywateli polskich, ale także przedstawiciele władz, w tym premier, wódz naczelny i minister spraw zagranicznych. Mimo obecności władz polskich w Londynie sprawami obywateli polskich, zgodnie z regulacjami prawa międzynarodowego, zajmowała się służba konsularna.

Opieka nad tysiącami polskich uchodźców, organizacja oświaty, pobór do wojska na terenie Wielkiej Brytanii, koordynacja prac i nadzór nad konsulatami honorowymi to tylko niektóre z zadań pełnionych przez pracowników polskiego urzędu. Kwestie te omawia szczegółowo Dagmara Grajczak w publikacji będącej poprawioną wersją rozprawy doktorskiej. Autorka analizuje zasadnicze obszary aktywności konsulatu podczas II wojny światowej zestawione w układzie problemowym. Tekst uzupełniają aneksy przedstawiające m.in. obsady personalne Konsulatu Generalnego RP w Londynie w poszczególnych latach oraz biogramy konsulów generalnych odpowiedzialnych za działanie tej placówki.

Germanisierung1
Historia Polski, Historia powszechna,

Germanisierung im besetzten Ostoberschlesien währ(...)

  • Redaktor:  Hans-Werner Retterath
  • Wydawca:  Waxmann, Münster – New York 2018
  • Seria:  Schriftenreihe des Instituts für Volkskunde der Deutschen des östlichen Europa,  Bd. 20
  • ISBN:  978-3-8309-3828-6
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron: 307

Publikacja Germanisierung im besetzten Ostoberschlesien während des Zweiten Weltkriegs powstała jako pokłosie konferencji z jesieni 2014 r. Niemieccy uczeni we współpracy z polskimi badaczami zajęli się sytuacją we wschodniej części Górnego Śląska podczas II wojny światowej. Po ogólnym omówieniu kwestii przesiedleń, autorzy tekstów analizują germanizację na płaszczyźnie biopolityki, kontroli ludności, nakładania sankcji oraz zarządzania tożsamością. Skupiają się również na tematyce polskiej prasy podziemnej, miejscach pobytu wypędzonych Polaków, a także kulturze pamięci o przesiedlonych.

Szczególnym odnotowanym w książce przykładem jest Aktion Saybusch – wysiedlenie kilkunastu tysięcy Polaków z Żywiecczyzny do Generalnej Guberni, dokonane przez hitlerowców jesienią 1940 roku, a następnie zasiedlenie Żywca i okolic przez niemieckie rodziny sprowadzone głównie z Galicji Wschodniej i północnej Bukowiny.

Brewing_W cieniu Auschwitz
Historia Polski, Najnowsze publikacje Instytutu Zachodniego,

W cieniu Auschwitz. Niemieckie masakry polskiej lu(...)

  • Autor:  Daniel Brewing
  • Wydawca:  Instytut Zachodni, Poznań 2019
  • Tłumaczenie:  Roman Dziergwa
  • Seria:  „Przekłady Instytutu Zachodniego” nr 1
  • ISBN:  978-83-61736-95-0
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  399

W cieniu Auschwitz to pierwsza w zachodniej historiografii monografia analizująca niemieckie masakry polskiej ludności cywilnej w okresie okupacji 1939-1945. Daniel Brewing, przedstawiciel młodego pokolenia historyków niemieckich, rozprawia się ze stereotypem pomijającym polską ludność cywilną wśród ofiar II wojny światowej. Na podstawie archiwalnych źródeł niemieckich i polskich, protokołów z powojennych przesłuchań sprawców oraz relacji tych, którzy ocaleli z hitlerowskich „pacyfikacji”, autor szczegółowo i w nowatorskiej formie przedstawia okoliczności, w jakich na terenie okupowanej Polski dochodziło do tego szczególnego rodzaju zbrodni wojennych.

Daniel Brewing zwraca uwagę na  motywy sprawców i późniejsze próby usprawiedliwiania tych czynów. Dodatkowym walorem książki jest rozdział przedstawiający niepowodzenia zachodnioniemieckiego wymiaru sprawiedliwości w zakresie karania sprawców zbrodni.

Publikacja jest dostępna również w wersji oryginalnej: Im Schatten von Auschwitz. Deutsche Massaker an polnischen Zivilisten 1939-1945 (Darmstadt 2016).

Stanisław_Taczak
Historia Polski, Historia powszechna, Książki,

Generał Stanisław Taczak 1874-1960 / Bogusław P(...)

  • Autorzy:  Bogusław Polak,  Michał Polak
  • Wydawca:  Instytut Pamięci Narodowej, Poznań – Warszawa 2019
  • ISBN:  978-83-8098-606-0
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  350

Album  Generał Stanisław Taczak 1874-1960  przybliża postać pierwszego dowódcy Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Autorzy publikacji w rozdziale biograficznym ukazali całe życie urodzonego w wielkopolskim Mieszkowie Stanisława Taczaka: jego edukację i drogę do armii, udział w Powstaniu i wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920, służbę wojskową do 1930 roku, losy podczas II wojny światowej, działalność społeczną oraz wysiłki podejmowane na rzecz zachowania pamięci o Powstaniu Wielkopolskim.

Książka ukazuje także bliskich generała i ich losy oraz przedstawia różne starania o upamiętnienie Stanisława Taczaka, w tym sprowadzenie jego prochów do Poznania w 1988 roku. Część albumowa zawiera wiele niepublikowanych dotąd zdjęć i dokumentów pochodzących ze zbiorów rodzinnych, ponadto zgromadzonych przez muzea, archiwa oraz prywatnych kolekcjonerów.

Porządek_Warszawa
Historia Polski, Książki,

Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjne(...)

  • Redakcja:  Robert Spałek
  • Wydawca:  Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2018
  • ISBN:  978-83-8098-430-1
  • Seria:  „Warszawa Nie?pokonana”, t. XVII
  • Oprawa:  twarda
  • Liczba stron:  507, [1]

Instytucje i organizacje działające podczas II wojny światowej w ramach Polskiego Państwa Podziemnego podjęły się ochrony porządku publicznego i bezpieczeństwa ludności Warszawy. Elity państwa konspiracyjnego walczyły o przywracanie mieszkańcom stolicy minimum bezpieczeństwa, nawet jeśli walka ta była ograniczona, często nieskuteczna, a po części iluzoryczna. Instytucje państwa podziemnego zwalczały szpiegostwo, kolaborację i zdradę, ale też przestępczość pospolitą i bandytyzm oraz szmalcownictwo.

Książka Porządek publiczny i bezpieczeństwo w okupacyjnej Warszawie powstała jako plon konferencji naukowej zorganizowanej w 2015 roku przez warszawski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Większość wygłoszonych wówczas referatów została obecnie opublikowana w wersji rozszerzonej. Autorzy poszczególnych tekstów omówili wybrane fragmenty aktywności poszczególnych instytucji i organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, poczynając od konspiracyjnego sądownictwa, poprzez działania policyjne (Państwowy Korpus Bezpieczeństwa, a także współpraca z funkcjonariuszami policji granatowej), aż po działalność Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (Kedywu), batalionu „Miotła” oraz grupy ekspropriacyjno-likwidacyjnej Andrzeja Popławskiego „Andrzeja Sudeczki”. Zwrócono również uwagę na przestępczość pospolitą żołnierzy AK oraz próby jej zwalczania.

W publikacji znalazły się przyczynki, syntezy oraz studia problemów, podsumowujące dotychczasowe badania, niejednokrotnie łączące je z nowatorskimi ustaleniami i nieznanymi szczegółami. Tom zawiera również teksty o cechach pionierskich, wytyczające nowe kierunki badań. Książka przekazuje interesująco przedstawioną wiedzę dotyczącą wybranego przez autorów zakresu tematyki, skierowaną nie tylko do badaczy, ale również do nauczycieli, studentów, dziennikarzy oraz miłośników historii.

źródło: wstęp do publikacji

Gdynia
Historia Polski, Książki,

Projekt edukacyjny „Miasto Gdynia w okresie II w(...)

  • Opracowanie:    Wydział Współpracy  i  Analiz  Samorządowych  Urzędu Miasta Gdyni
  • Kierownik projektu:   Ryszard Toczek
  • Wydawca:  Urząd Miasta Gdyni, Gdynia 2019
  • Oprawa:  miękka
  • Liczba stron:  T. 1: 764 ; T. 2: 853

Urząd Miasta Gdyni od 2007 roku prowadzi projekt badawczy: „Miasto Gdynia w okresie II wojny światowej”, którego celem jest ustalenie możliwie pełnej informacji o historii miasta podczas II wojny światowej. W ramach projektu kompletowana jest wiedza o losach mieszkańców Gdyni w tym tragicznym okresie: o nalotach, masowych wysiedleniach, mordach, a także osadzaniu w obozach pracy przymusowej, gettach oraz obozach koncentracyjnych. Pracownicy Wydziału Współpracy i Analiz Samorządowych UM Gdyni pod kierunkiem Ryszarda Toczka opracowują listy ofiar wśród żołnierzy oraz ludności cywilnej, w tym przedstawicieli inteligencji rozstrzelanych w Lasach Piaśnickich. Urząd Miasta pozyskał też skany niemieckiego publikatora urzędowego z Gdyni Amtsblatt des Stadtkommissars Gotenhafen z lat 1939-1945. Przygotowano opracowania dotyczące poszczególnych zagadnień. Uzupełniają je wspomnienia znanych Gdynian oraz Księga adresowa Gdyni 1937-1938.

Materiały zebrane przez autorów projektu były sukcesywnie publikowane w Internecie pod adresem www.2wojna.gdynia.pl . W roku 2019 większość z nich została wydana drukiem jako Projekt edukacyjny „Miasto Gdynia w okresie II wojny światowej”.  Dwa tomy składające się z 24 zeszytów (w tym jeden zeszyt wieloczęściowy) zawierają wiele stron materiałów źródłowych, m.in. wyżej wymieniony Amtsblatt. Zgromadzone dokumenty są doskonałym źródłem nie tylko dla historyków, ale także dają szeroki dostęp do wiedzy dla mieszkańców miasta i innych osób zainteresowanych historią II wojny światowej, co podkreśla dodane w tytule sformułowanie „projekt edukacyjny”.

Estonias war Children
Historia powszechna, Książki,

Estonia’s war children: a fractured generati(...)

  • Oprawa:  miękka
  • Autor:  Maddisson, Mai
  • Wydawca:  Brolga Publishing, Melbourne 2017
  • ISBN:  978-1-925367-96-6
  • Liczba stron: 552

Estonia’s war children: a fractured generation porusza mało znaną tematykę losu estońskich dzieci podczas II wojny światowej. Autorka, Mai Maddisson, pochodzi z rodziny uchodźców wojennych z Estonii, która podczas wojny wyemigrowała do Australii. Po wielu latach przepracowanych jako psycholog, Maddisson zebrała opowieści swoich rodaków, którzy jako dzieci podczas wojny trafili w różne miejsca. Niektórych zesłano na Syberię, inni na statkach opuścili Europę, część pozostała w swoim kraju. Każde z tych miejsc miało inny wpływ na życie estońskich dzieci z „podzielonej generacji”.

Książkę wzbogacają unikatowe materiały ilustracyjne pozyskane przez autorkę z prywatnych zbiorów jej rozmówców, podobnie jak i drugą pracę Maddisson: From here began the journey to far off lands. Hats off to Estonian war parents (Melbourne 2017), również dostępną w Bibliotece Instytutu Zachodniego. Obie publikacje, nieobecne w innych polskich książnicach, stanowią rzadkość w bibliotekach europejskich.

Nowsze
Starsze