miejsca pamięci

• Oprawa:  twarda
• Redakcja naukowa:  Adam Pleskaczyński
• Wydawca:  Wojewoda Wielkopolski, Instytut Pamięci Narodowej, Poznań – Warszawa, 2018
• ISBN:  978-83-8098-540-7
• Liczba stron: 407, [1]

Od wybuchu Powstania Wielkopolskiego minęło już ponad 100 lat. Nie żyje już nikt z uczestników tamtych wydarzeń, dlatego pamięć o nich pozostaje zadaniem dla kolejnych pokoleń. Pomocą może służyć książka Tobie, Polsko, na śmierć i na życie! zawierająca ewidencję grobów wojennych, w których spoczywają powstańcy wielkopolscy polegli w latach 1918-1920, do rozwiązania frontu wielkopolskiego 8 marca 1920 r. Publikacja jest efektem prac nad zgromadzonym materiałem źródłowym, zweryfikowanym w badaniach terenowych. W wyniku prac ujawniono istnienie 568 grobów, w których spoczywa 1197 powstańców.

Informacje o zachowanych mogiłach powstańczych usystematyzowano według 9 okręgów wojskowych w Wielkopolsce, a w ich ramach alfabetycznie według miejscowości, w których zlokalizowane są cmentarze. Dodatkowo zamieszczono informację o powstańcach zmarłych w niewoli i pochowanych w Berlinie. Ewidencji towarzyszą bogato ilustrowane komentarze dotyczące historii obiektów, osób oraz liczne cytaty ze źródeł archiwalnych i prasy. Książkę zamyka wykaz nazwisk odczytanych z inskrypcji nagrobnych, pełniący de facto rolę indeksu.

Twórcy opublikowanej ewidencji grobów powstańców wielkopolskich zdają sobie sprawę, że nie ma ona charakteru ostatecznego. Autorzy sugerują, że praca winna stać się impulsem do dalszych poszukiwań oraz weryfikacji zebranych danych.