Informacja o projekcie

Cel

Zadanie ma na celu ochronę oraz szersze udostępnienie pozostających w zasobach Instytutu Zachodniego pamiętników. Projekt dotyczy digitalizacji materiałów pamiętnikarskich z trzech konkursów organizowanych przez Instytut Zachodni.

Instytut Zachodni odwołując się do tradycji poznańskiej socjologii, ów nad kulturą inspirowanych myślą Floriana Znanieckiego oraz jego metodologią humanistyczną przez lata zbierał pamiętniki osadników z Ziem Zachodnich. Zorganizowano 3 konkursy, w trakcie których zebrano około 1100 pamiętników. Stały się one postawą licznych studiów opisujących przemiany społeczne i kulturowe zachodzące na Ziemiach Zachodnich autorstwa między innymi Zygmunta Dulczewskiego oraz Andrzeja Kwileckiego:

• Konkurs na pamiętnik osadnika Ziem Odzyskanych z grudnia 1956 r. (ogółem wpłynęło 227 prac);
• Konkurs na pamiętniki młodych mieszkańców Ziem Odzyskanych z 1966 r. (167 wypowiedzi)
• Konkurs na pamiętniki mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych z 1970 r. (747 prac).

Szczególnie interesujący materiał zawierają teksty z konkursów 1956 r i 1970 r., gdyż pisane były one w okresach po przełomach politycznych, co skłaniało autorów do szczerych wypowiedzi. Zawierają one wiele krytycznych faktów, uwag i refleksji np. sprawa katyńska, rzezie na Wołyniu, wysiedlanie Niemców, grabieże i gwałty żołnierzy Armii Czerwonej, nieprawidłowości w działaniu polskiej administracji, itp. Z tego względu cenzura uniemożliwiała ich publikację. Były to zatem materiały niedostępne i w znacznej mierze niewykorzystane. Dostęp do całego zbioru miało nieliczne grono badaczy z Polski, a po 1989 r. także z Niemiec. Od lat zainteresowanie tymi materiałami nie słabnie. Są one interesującym źródłem dla kulturoznawców, etnologów, historyków oraz socjologów. Niestety ich pełne wykorzystanie jako cennych źródeł informacji nie jest możliwe ze względu na ich postępujące niszczenie. Biorąc pod uwagę, że większość z tekstów to rękopisy niemożliwe są także pogłębione nad nimi z użyciem nowoczesnych technik analizy komputerowej (np. narzędzi analizy jakościowej i semantycznej).

Planowane rezultaty

Celem prezentowego przez nas projektu jest digitalizacja (wraz z OCR części pamiętników w postaci maszynopisu) oraz transkrypcja tekstów pamiętników (rękopisy). Digitalizacja ma uchronić te bezcenne materiały przed dalszym niszczeniem, transkrypcja zaś ma umożliwić stworzenie pełnotekstowych baz pamiętników umożliwiających ich pogłębioną analizę. Dzięki tym działaniom ocalone zostaną cenne świadectwa rekonstrukcji tożsamości narodowej i kulturowej na Ziemiach Zachodnich.

Materiały uzyskane podczas digitalizacji oraz transkrypcji posłużyłyby do stworzenia strony internetowej z bazą danych dostępną dla badaczy oraz osób zainteresowanych tą problematyką. Możliwie szerokie rozpropagowanie i stworzenie bazy danych upowszechni wiedzę na temat przekształceń społecznych i kulturowych Ziem Zachodnich okresu powojennego.

Oprócz pamiętników projekt obejmie digitalizację zdjęć. Archiwum fotograficzne Ziem Zachodnich i Północnych zawiera pozytywy i negatywy zdjęć – około 6000 sztuk wykonanych w końcu lat czterdziestych. Obecnie stanowią one unikalną dokumentację powojennej rzeczywistości Ziem Odzyskanych.