Z Archiwum IZ

1 grudnia 2023

Zakłady przemysłowe w niemieckiej fotografii propagandowej

W zbiorach archiwalnych IZ znajduje się obszerny zbiór fotografii wykonanych przez Okręgowy Urząd Prasy (Gaupresseamt) w celach propagandowych. Część z nich poświęcona jest różnym zakładom przemysłowym […]
1 września 2023

Zbrodnie Selbstschutzu w Łobżenicy.
Z badań Barbary Bojarskiej

Od 1961 r. Barbara Bojarska, pracowniczka Instytutu Zachodniego, zbierała relacje świadków masowych egzekucji w Lasach Piaśnickich k. Wejherowa. Ich efektem była opublikowana w 1978 r. książka […]
11 sierpnia 2023

Materiały robocze do Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu w 1948 r.

Od 21 lipca do 31 października 1948 r., dokładnie przez 100 dni, we Wrocławiu dostępna była dla zwiedzających imponujących rozmiarów Wystawa Ziem Odzyskanych. Celem wystawy było […]
14 kwietnia 2023

Otwarcie niemieckiego garnizonu wojskowego w Kościanie w 1940 roku

W sobotę, 20 kwietnia 1940 r., w ramach ogólnoniemieckich obchodów urodzin Hitlera, odbyło się w okupowanym Kościanie (Kosten) uroczyste otwarcie garnizonu dla Zapasowego Batalionu Piechoty (Infanterie-Ersatz-Bataillon). […]
2 grudnia 2022

Winterhilfswerk. Dzieło Pomocy Zimowej w propagandowej fotografii

Jednym z bardziej charakterystycznych elementów życia codziennego w III Rzeszy były kwesty uliczne na Dzieło Pomocy Zimowej (Winterhilfswerk, WHW). Była to ogólnokrajowa akcja charytatywna na rzecz […]
26 sierpnia 2022

Materiały pamiątkowe
z Kongresu Polaków w Berlinie

W obliczu zaostrzających się działań antypolskich w Niemczech końca lat 30. XX w., władze Związku Polaków w Niemczech (ZPwN) postanowiły zamanifestować swoje znaczenie i liczebność zwołując […]
2 sierpnia 2022

„Poznań wita zwycięskich żołnierzy”. Defilada 3 sierpnia 1940 roku

W sobotę, 3 sierpnia 1940 r. odbyła się w Poznaniu uroczysta defilada dywizji Wehrmachtu, która uczestniczyła w walkach na froncie zachodnim. Było to pierwsze i prawdopodobnie […]
24 maja 2022

Egzekucja w Koninie z 22 września 1939 roku

Podobnie jak w wielu miejscowościach zajętej w 1939 r. przez Wehrmacht Wielkopolski, również w Koninie odbyły się egzekucje ludności cywilnej. Największa z nich przeprowadzona została w […]
10 grudnia 2021

Sprawozdanie z działalności polskiego Głównego Szpitala Cywilnego w Teheranie

„Sprawozdanie Głównego Szpitala Cywilnego w Teheranie”, obejmujące okres od marca 1942 r. do końca tego roku, jest jednym z bardziej niezwykłych dokumentów, przechowywanych w zbiorach archiwalnych […]
25 listopada 2021

„Aktion Saybusch” w obiektywie Józefa Macikowskiego

  Między wrześniem 1940 r. a styczniem 1941 r. niemieckie władze administracyjne i policyjne przeprowadziły szeroko zakrojoną akcję wysiedleńczą polskiej ludności. Wysiedleniem objęto obszar powiatu żywieckiego, […]
21 maja 2021

Od Cezara przez Sanatorium do Sobieskiego, czyli szyfry w protokołach akcji „Iskra-Dog”

W tekście opisano ‒ dotąd niepublikowane ‒ parametry szyfru użytego do utajnienia protokołów zebranych pod koniec II wojny światowej podczas akcji „Iskra-Dog”. Odkryto je dzięki połączeniu […]
17 marca 2021

Dzień Wehrmachtu w Poznaniu

W niedzielę, 17 marca 1940 r., odbył się w Poznaniu, stolicy Kraju Warty, po raz pierwszy Dzień Wehrmachtu (Tag der Wehrmacht). Święto to miało służyć zbliżeniu […]
21 grudnia 2020

“Ilustrowany Kurier Polski” – numery świąteczne

Wydawany przez cały okres okupacji w Generalnym Gubernatorstwie „Ilustrowany Kurier Polski” był jednym z tytułów tzw. prasy gadzinowej. Przez pojęcie prasy gadzinowej rozumiemy niemieckie gazety drukowane […]
11 grudnia 2020

Lista zakładników miasta Poznania

11 września 1939 r. niemieckie władze wojskowe zażądały od Cyryla Ratajskiego, pełniącego obowiązki prezydenta miasta, wyznaczenia grupy zakładników, którzy mieli gwarantować swoim życiem bezpieczeństwo wkraczającym oddziałom […]
27 października 2020

Otwarcie niemieckiej szkoły policyjnej w Gnieźnie w 1940 roku

Fot. 1. Uroczystość otwarcia szkoły. 1 kwietnia 1940 r. w Gnieźnie została otwarta pierwsza w Kraju Warty szkoła policyjna. Szkoła przeznaczona była dla policji pomocniczej. Jeszcze […]
22 września 2020

Okupacyjne obwieszczenia

W 1947 r. Drukarnia Św. Wojciecha w Poznaniu, skonfiskowana przez władze niemieckie 10 października 1939 r., przekazała Karolowi Marianowi Pospieszalskiemu do tworzonego przez niego w Instytucie […]
10 sierpnia 2020

Urlop w Zakopanem. Z albumu SS-Manna

W zbiorach fotograficznych Archiwum II Wojny Światowej Instytutu Zachodniego znajduje się niewielki objętościowo album zatytułowany: „Zakopane. Sonderurlaub 15.-31.Mai 1941”. Album liczy 16 dwustronnych, tekturowych kart w […]
7 kwietnia 2020

Sonntagsblatt im Wartheland

„Sonntagsblatt im Wartheland” ‒ pismo wydawane w Kraju Warty najpóźniej od maja 1941 r. ‒ było niemiecką gazetką niedzielną, ukazującą się w dwutygodniowym odstępie. Redagowaniem pisma […]
14 marca 2019

Leon Ziętkowiak – ofiara nazistowskiego sądownictwa

“…to był tylko sen, że żył między wami jakiś Leon…” 13 sierpnia 1942 r. odbył się w Berlinie na  sesji wyjazdowej Wyższego Sądu Krajowego w Poznaniu […]
24 września 2018

Zbrodnia w Piaśnicy. Badania Barbary Bojarskiej

W pierwszych miesiącach okupacji Niemcy zamordowali w Lasach Piaśnickich k. Wejherowa od kilku do kilkunastu tysięcy osób. Piaśnica, poza obozem Stutthof, była największym miejscem zbrodni ludobójstwa […]